Writes and Write-Nots

Who will still choose to think when no one is forced to write?	Ai sẽ còn lựa chọn tư duy khi không còn ai bị ép phải viết?
In this article, the author Paul Graham explores how AI is dissolving the need to write, creating a future split between those who write—and think—by choice, and those who no longer do either at all.Ai sẽ còn lựa chọn tư duy khi không còn ai bị ép phải viết?	Trong bài viết này, tác giả Paul Graham phân tích cách trí tuệ nhân tạo đang làm lu mờ nhu cầu phải viết, từ đó mở ra một tương lai nơi con người chia thành hai nhóm: những người vẫn viết – và suy nghĩ – vì lựa chọn, và những người không còn làm cả hai điều đó nữa.

*Original article (written in English)*	*Bản dịch của bài báo (sang tiếng Việt)*
I’m usually reluctant to make predictions about technology, but I feel fairly confident about this one:	Tôi thường ngại dự đoán về công nghệ, nhưng lần này thì khá chắc chắn:
*In a couple decades there won’t be many people who can write.*	*Trong vài thập kỷ nữa, sẽ không còn nhiều người biết viết.*
One of the strangest things you learn if you’re a writer is how many people have trouble writing. Doctors know how many people have a mole they’re worried about; people who are good at setting up computers know how many people aren’t; writers know how many people need help writing.	Một trong những điều kỳ lạ mà bạn sẽ nhận ra nếu làm nghề viết, đó là số lượng người gặp khó khăn khi viết lớn đến thế nào. Cũng giống như cách các bác sĩ biết có bao nhiêu người lo về nốt ruồi trên cơ thể mình; và như cách những ai giỏi về máy tính sẽ biết có bao nhiêu người không biết cài đặt thiết lập cho máy tính của họ vậy. Những người viết chuyên nghiệp biết là có bao nhiêu người ngoài kia cần được giúp mới có thể viết nổi.
The reason so many people have trouble writing is that it’s fundamentally difficult. To write well you have to think clearly, and thinking clearly is hard.	Lý do khiến việc viết khó khăn với nhiều người là bởi vì viết vốn dĩ là việc khó. Muốn viết hay thì phải tư duy cho được rõ ràng, mà muốn tư duy cho rõ ràng thì rất khó.
And yet writing pervades many jobs, and the more prestigious the job, the more writing it tends to require.	Thế nhưng, viết lại là kỹ năng xuất hiện trong rất nhiều công việc; và càng là công việc danh giá, thì yêu cầu viết lại càng nhiều.
These two powerful opposing forces, the pervasive expectation of writing and the irreducible difficulty of doing it, create enormous pressure. This is why eminent professors often turn out to have resorted to plagiarism. The most striking thing to me about these cases is the pettiness of the thefts. The stuff they steal is usually the most mundane boilerplate — the sort of thing that anyone who was even halfway decent at writing could turn out with no effort at all. Which means they’re not even halfway decent at writing.	Hai lực kéo trái ngược này – một bên là yêu cầu phải viết trong hầu hết công việc, một bên là độ khó vốn có của việc viết – tạo nên áp lực rất lớn. Đó là lý do vì sao nhiều giáo sư nổi tiếng lại bị phát hiện đạo văn. Điều khiến tôi thấy lạ nhất ở những vụ việc này là mức độ “vụn vặt” của những đoạn văn bị đánh cắp – thường chỉ là những câu văn vô thưởng vô phạt, dạng mà ai viết tạm ổn là có thể gõ ra trong vài phút. Nói cách khác: họ còn không viết tạm ổn nổi.
Till recently there was no convenient escape valve for the pressure created by these opposing forces. You could pay someone to write for you, like JFK, or plagiarize, like MLK, but if you couldn’t buy or steal words, you had to write them yourself. And as a result nearly everyone who was expected to write had to learn how.	Trước đây, không có cách nào dễ dàng để thoát khỏi áp lực này. Bạn có thể thuê người viết thay, như John F. Kennedy đã làm, hoặc đạo văn, như Martin Luther King đã bị tố cáo. Nhưng nếu bạn không thể mua hay ăn cắp lời lẽ của người khác, bạn sẽ buộc phải tự viết. Và vì vậy, gần như ai cũng phải học cách viết nếu công việc đòi hỏi họ phải làm vậy.
Not anymore. AI has blown this world open. Almost all pressure to write has dissipated. You can have AI do it for you, both in school and at work.	Nhưng giờ thì khác rồi.Các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) đã làm thay đổi hoàn toàn bức tranh này. Gần như toàn bộ áp lực của việc viết lách đã biến mất. Bạn có thể nhờ AI viết thay cho mình, cả trong trường học lẫn ở nơi làm việc.
The result will be a world divided into writes and write-nots. There will still be some people who can write. Some of us like it. But the middle ground between those who are good at writing and those who can’t write at all will disappear. Instead of good writers, ok writers, and people who can’t write, there will just be good writers and people who can’t write.	Kết quả là một thế giới chia đôi: những người vẫn tự tay viết, và những người không viết. Vẫn sẽ còn một số người biết viết, vì vẫn có người thích viết mà. Nhưng khoảng giữa – giữa người viết giỏi và người không viết nổi – sẽ biến mất. Thay vì có người viết hay, người viết tạm được, và người không biết viết, chúng ta sẽ chỉ còn lại hai nhóm: người viết hay, và người không biết viết.
Is that so bad? Isn’t it common for skills to disappear when technology makes them obsolete? There aren’t many blacksmiths left, and it doesn’t seem to be a problem.	Liệu điều đó có đáng lo đến thế không? Kỹ năng biến mất khi công nghệ thay thế là chuyện vẫn xảy ra. Bây giờ có còn mấy thợ rèn đâu, nhưng cũng chẳng ai thấy đó là vấn đề.
Yes, it’s bad. The reason is something I mentioned earlier: writing is thinking. In fact there’s a kind of thinking that can only be done by writing. You can’t make this point better than Leslie Lamport did:	Nhưng lần này thì khác. Như tôi đã nói: viết chính là tư duy. Thậm chí có những kiểu tư duy mà bạn sẽ chỉ có thể thực hiện được bằng cách viết, không có cách nào khác. Leslie Lamport đã nói một câu rất hay về điều này, như thế này:
“If you’re thinking without writing, you only think you’re thinking.”	“Nếu bạn đang nghĩ mà không viết, thì có khi bạn chỉ tưởng là mình đang nghĩ mà thôi.”
So a world divided into writes and write-nots is more dangerous than it sounds. It will be a world of thinks and think-nots.	Thế nên một thế giới chia đôi thành “viết” và “không viết” nguy hiểm hơn ta tưởng rất nhiều. Đó sẽ là một thế giới của “nghĩ” và “không nghĩ”.
I know which half I want to be in, and I bet you do too.	Tôi biết mình muốn thuộc về nửa bên nào. Và tôi đoán bạn cũng vậy.
This situation is not unprecedented. In preindustrial times most people’s jobs made them strong. Now if you want to be strong, you work out. So there are still strong people, but only those who choose to be.	Tình huống này không phải chưa từng có tiền lệ. Ngày xưa, hầu hết công việc tay chân khiến con người khỏe mạnh. Bây giờ, muốn khỏe thì phải đi tập. Vẫn còn người khỏe, nhưng là những người lựa chọn để được như vậy.
It will be the same with writing. There will still be smart people, but only those who choose to be.	Viết lách cũng sẽ như thế. Vẫn sẽ còn người thông minh, nhưng là những người chọn để trở nên thông minh.

By Paul Graham

Paul Graham is a programmer, writer, and investor. In 1995, he and Robert Morris started Viaweb, the first software as a service company. Viaweb was acquired by Yahoo in 1998, where it became Yahoo Store. In 2001 he started publishing essays on paulgraham.com, which now gets around 25 million page views per year.

October 2024

Tác giả Paul Graham

Paul Graham là một lập trình viên, nhà văn và nhà đầu tư. Năm 1995, ông cùng Robert Morris thành lập Viaweb – công ty phần mềm dịch vụ (SaaS) đầu tiên. Năm 1998, Viaweb được Yahoo mua lại và trở thành Yahoo Store. Đến năm 2001, ông bắt đầu đăng tải các bài luận trên trang paulgraham.com, hiện thu hút khoảng 25 triệu lượt xem mỗi năm.

Tháng 10, 2024

*Tập Đọc* (literally means “*Reading Together*”) is a bilingual English-Vietnamese magazine featuring new word annotations, translations, spoken word versions (audio articles), and a free vocabulary list for the community. The project has been maintained since 2020 and has published over 100 issues to date.	*Tập Đọc* là một tạp chí song ngữ Tiếng Anh – Tiếng Việt, với chú thích từ mới, cung cấp bản dịch, phiên bản bài đọc nói (báo tiếng), và danh sách từ mới miễn phí cho cộng đồng. Dự án được duy trì từ năm 2020 đến nay, hiện đã ra trên 100 số.
Readers should be advised that the articles published in *Tập Đọc* do not necessarily reflect the views, attitudes, and perspectives of the editors. Readers are encouraged to form their own opinions and evaluations through a dialogue between themselves and the authors during their reading process. Only reading writers with whom one agrees is akin to only engaging in conversations with those who compliment you: it’s comfortable, but dangerous.	Các bài viết được đăng trên *Tập Đọc* không nhất thiết phản ánh quan điểm, thái độ và góc nhìn của người biên tập. Người đọc nên hình thành quan điểm và đánh giá của riêng mình trong cuộc đối thoại giữa bản thân người đọc và tác giả, trong quá trình đọc bài của riêng mình. Việc chỉ đọc những người viết mà ta đồng ý cũng giống như chỉ chịu nói chuyện với những ai khen mình vậy: dễ chịu, nhưng nguy hiểm.
If you wish to support any of my projects, I would be profoundly grateful. Any support, no matter how small, will be significantly meaningful in helping me stay motivated or continue these non-profit efforts.	Nếu bạn muốn ủng hộ bất cứ dự án nào của mình, mình xin rất biết ơn. Mọi sự ủng hộ, dù nhỏ, đều sẽ rất có ý nghĩa trong việc giúp mình có động lực, hoặc có khả năng tiếp tục các công việc phi lợi nhuận này.
Please send your support to account number: *0491 0000 768 69*. Account holder: *Nguyễn Tiến Đạt*, Vietcombank, Thăng Long branch.	Mọi ủng hộ xin gửi về số tài khoản: *0491 0000 768 69*. Chủ tài khoản: *Nguyễn Tiến Đạt*, ngân hàng *Vietcombank*, chi nhánh Thăng Long.

Da Nang, May 7, 2025 *Dat Nguyen*	Đà Nẵng, ngày 7.5.2025 *Nguyễn Tiến Đạt* (sutucon)

STT	Từ	Phiên âm	Nghĩa tiếng Anh	Nghĩa tiếng Việt	Câu ví dụ
1	reluctant	/rɪˈlʌk.tənt/	not willing to do something	miễn cưỡng, không sẵn lòng	She was reluctant to speak in front of the class because she felt nervous.
2	decades	/ˈdek.eɪdz/	a period of ten years	thập kỷ	The building has been here for several decades and still looks beautiful.
3	mole	/məʊl/	a small dark spot or lump on a person’s skin	nốt ruồi	I have a small mole on my left cheek that I was born with.
4	setting up computers	/ˈset.ɪŋ ʌp kəmˈpjuː.təz/	installing and configuring computers	cài đặt máy tính	He spent the whole afternoon setting up computers in the new office.
5	fundamentally difficult	/ˌfʌn.dəˈmen.təl.i ˈdɪf.ɪ.kəlt/	very hard at its core	về bản chất là khó	Learning a new language can be fundamentally difficult, but it’s also rewarding.
6	pervades	/pəˈveɪdz/	spreads through all parts of something	lan tỏa, thấm nhuần	A feeling of fear pervades the city after the storm warning.
7	prestigious	/presˈtɪdʒ.əs/	respected and admired	có uy tín, danh giá	She graduated from a prestigious university in the UK.
8	opposing forces	/əˈpəʊ.zɪŋ fɔːsɪz/	two things that are in conflict	lực lượng đối lập	There were many opposing forces in the debate about the new law.
9	pervasive	/pəˈveɪ.sɪv/	spreading widely	phổ biến, lan rộng	The internet has become so pervasive in our lives that we can’t imagine living without it.
10	expectation	/ˌek.spekˈteɪ.ʃən/	a belief that something will happen	kỳ vọng	My parents had high expectations for me when I started university.
11	irreducible	/ˌɪr.ɪˈdjuː.sə.bəl/	impossible to make simpler	không thể đơn giản hóa	Some problems are irreducible and require deep thinking to understand.
12	difficulty	/ˈdɪf.ɪ.kəl.ti/	something not easy to do	sự khó khăn	He had great difficulty understanding the instructions.
13	enormous	/ɪˈnɔː.məs/	very large	to lớn	The elephant is an enormous animal that lives in Africa and Asia.
14	pressure	/ˈpreʃ.ər/	a feeling of stress or urgency	áp lực	I feel a lot of pressure before big exams.
15	eminent	/ˈem.ɪ.nənt/	famous and respected	nổi tiếng và đáng kính	The speaker was an eminent scientist who had won many awards.
16	turn out to	/tɜːn aʊt tuː/	to be discovered to be	hóa ra là	It turned out to be a good decision to move abroad.
17	resorted to	/rɪˈzɔː.tɪd tuː/	used something bad because of lack of options	phải dùng đến	He resorted to cheating because he hadn’t studied for the test.
18	plagiarism	/ˈpleɪ.dʒər.ɪ.zəm/	copying someone else’s work	đạo văn	Plagiarism is a serious problem in academic writing.
19	striking	/ˈstraɪ.kɪŋ/	very noticeable	nổi bật	Her red dress was striking and caught everyone’s attention.
20	pettiness	/ˈpet.i.nəs/	small-mindedness or unimportance	sự nhỏ nhen	I try not to care about the pettiness of office gossip.
21	thefts	/θefts/	acts of stealing	sự trộm cắp	There were several thefts reported in the neighborhood last week.
22	mundane	/mʌnˈdeɪn/	ordinary and not interesting	tầm thường, nhàm chán	Doing the same job every day feels very mundane.
23	boilerplate	/ˈbɔɪ.lə.pleɪt/	standard or unoriginal writing	mẫu văn bản chung, văn mẫu	This report is full of boilerplate phrases and doesn’t say anything new.
24	halfway	/ˌhɑːfˈweɪ/	in the middle	ở mức trung bình	We met halfway to make it fair for both of us.
25	decent at	/ˈdiː.sənt æt/	good enough at doing something	khá, tạm được	I’m not great at cooking, but I’m decent at making pasta.
26	turn out	/tɜːn aʊt/	produce something	tạo ra	The machine turns out hundreds of cookies every day.
27	with no effort at all	/wɪð nəʊ ˈef.ət æt ɔːl/	very easily	một cách dễ dàng	She finished the puzzle with no effort at all.
28	convenient	/kənˈviː.ni.ənt/	easy and suitable for a purpose	tiện lợi	Online shopping is very convenient for busy people.
29	escape valve	/ɪˈskeɪp vælv/	a way to release pressure	van thoát hiểm, cách giải tỏa	Listening to music is my escape valve when I feel stressed.
30	AI has blown this world open	/ˌeɪ.aɪ hæz bləʊn ðɪs wɜːld ˈəʊ.pən/	AI has changed everything drastically	AI đã làm thay đổi hoàn toàn thế giới này	AI has blown this world open and changed how we live and work.
31	dissipated	/ˈdɪs.ɪ.peɪ.tɪd/	gradually disappeared	biến mất dần	Her anger slowly dissipated after she talked to her friend.
32	divided into	/dɪˈvaɪ.dɪd ˈɪn.tuː/	separated into parts	chia thành	The class was divided into small groups for the project.
33	middle ground	/ˈmɪd.l ɡraʊnd/	a position between two extremes	khoảng giữa, lập trường trung dung	We need to find a middle ground between saving money and enjoying life.
34	obsolete	/ˌɒb.səlˈiːt/	no longer used or needed	lỗi thời	Typewriters are now obsolete because of computers.
35	blacksmiths	/ˈblæk.smɪθs/	people who make things from iron	thợ rèn	In the past, blacksmiths were important for making tools and weapons.
36	unprecedented	/ʌnˈpres.ɪ.den.tɪd/	never done or known before	chưa từng có tiền lệ	The pandemic created an unprecedented situation for schools.
37	preindustrial times	/ˌpriː.ɪnˈdʌs.tri.əl taɪmz/	before the industrial age	thời kỳ tiền công nghiệp	In preindustrial times, people mostly worked on farms.
38	work out	/wɜːk aʊt/	exercise to become fit	tập thể dục	I try to work out at least three times a week to stay healthy.